Kỷ niệm 64 năm ngày Hiệp định Geneve về chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Đông Dương được ký kết (21/07/1954 - 21/07/2018)

HIỆP ĐỊNH GENEVE - HIỆP ĐỊNH VỀ CHẤM DỨT CHIẾN TRANH, 

LẬP LẠI HOÀ BÌNH Ở ĐÔNG DƯƠNG NĂM 1954

Tháng 4/1954, Đại biểu các nước Anh, Pháp, Mỹ, Liên Xô, Trung Quốc, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Thủ Tướng Phạm Văn Đồng làm trưởng đoàn,  Quốc gia Việt Nam, Vương quốc Lào, Vương quốc Campuchia, hai phái đoàn Pathet Lào và Khmer Issarak không được chính thức tham gia hội nghị mà ủy nhiệm cho phái đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa  đến dự hội nghị Genève (Thụy Sỹ) bàn về khôi phục hòa bình tại Triều Tiên và Đông Dương.

Hình 1. Hội nghị Genève (năm 1954)

Do vấn đề Triều Tiên không có kết quả, từ ngày 8/5/1954, hội nghị Genève chuyển sang bàn về vấn đề Đông Dương. Quá trình đàm phán diễn ra căng thẳng do lập trường của các bên còn cách biệt lớn. Ngay từ ngày Hội nghị bắt đầu, đoàn ta đã chủ động triển khai nhiều hoạt động ngoại giao và vận động quốc tế. Song song với đấu tranh trên bàn đàm phán, ta đã tích cực làm việc với các đoàn Liên Xô, Trung Quốc và Pháp, đã họp báo, gặp gỡ với hàng trăm đoàn thể nhân dân và chính giới Pháp để bày tỏ thiện chí và quyết tâm của ta, tố cáo hành động hiếu chiến và âm mưu phá hoại của các lực lượng thù địch. Các hoạt động này đã góp phần làm cho dư luận Pháp và quốc tế ủng hộ lập trường của Việt Nam, buộc chính phủ Pháp phải chấp nhận phương án về một giải pháp toàn bộ đối với Việt Nam và Đông Dương.

Sau hơn 2 tháng đấu tranh trên bàn đàm phán, ngày 21/7/1954,  Thiếu tướng Delteil thay mặt Bộ Tư lệnh Quân đội Liên hiệp Pháp ở Đông Dương đặt bút ký Hiệp định đình chỉ chiến sự ở Đông Dương. Người thay mặt Chính phủ và Bộ Tổng tư lệnh Quân đội Nhân dân Việt Nam ký bản hiệp định là Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Tạ Quang Bửu.

Hình 2. Đại diện Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Tạ Quang Bửu ký Hiệp định đình chiến ở Đông Dương  (Hiệp định Genève)

Hội nghị Genève kết thúc, thông qua Tuyên bố chung bao gồm những nội dung quan trọng như đình chỉ chiến sự, lập lại, duy trì và củng cố hòa bình; tổng tuyển cử thống nhất đất nước; và các vấn đề thi hành hiệp định cho toàn bộ Đông Dương. Nghị quyết của Bộ Chính trị tháng 10/1954 nhận định: "Hội nghị Genève đã đi đến thỏa thuận lập lại hòa bình Đông Dương, đã ký kết hiệp định đình chiến ở Việt Nam, Campuchia và Lào... Thắng lợi to lớn đó đã kết thúc ách thống trị của thực dân Pháp ở miền Bắc, nhân dân miền Bắc được hoàn toàn giải phóng, tạo điều kiện thuận lợi cho công cuộc hòa bình kiến thiết đất nước sau này...". Hòa bình lập lại, đất nước tạm thời chia làm hai miền. Vĩ tuyến 17 (Quảng Trị) trở thành giới tuyến tạm thời chia cắt hai miền Bắc - Nam.

Hình 3. Vĩ tuyến 17 theo Hiệp định Genève năm 1954

Phát biểu nhân kỷ niệm 50 năm ký kết Hiệp định Genève, trong vai trò Tổng thư ký Hội Khoa học lịch sử, ông Dương Trung Quốc nhận định: “Quan điểm cho rằng ta xứng đáng có được những điều khoản có lợi hơn những gì đã thỏa thuận ở Geneva là không sai, nhưng nếu nhìn nhận hiệp định ấy trong toàn cục của thế giới vào thời điểm cuộc chiến tranh ở Đông Dương cũng như mọi cuộc xung đột khác lúc này đã bị cuốn vào xu thế quốc tế hóa thì phải nhìn nhận rằng đó là một thắng lợi lớn, phản ánh đúng tương quan giữa các bên có liên quan”.

Sự nghiệp cách mạng của dân tộc ta bước sang một giai đoạn mới. Sáu mươi bốn năm đã qua đi.Tình hình thế giới và khu vực cũng như vị thế của Việt Nam đã rất khác. Chiến tranh lạnh đã chấm dứt, tiến trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng gia tăng tính tùy thuộc lẫn nhau giữa các nước; hòa bình, hợp tác và phát triển đã trở thành xu thế và khát vọng to lớn. Tuy nhiên, những tác động phức tạp của tình hình thế giới luôn biến động, xoay vần vẫn đặt ra những thách thức không nhỏ đến an ninh và phát triển của đất nước ta nói chung và mặt trận đối ngoại nói riêng.

Người viết: Ngô Hoài Sơn