Lê
Quý Đôn là nhà bác học lớn Việt Nam thời Hậu Lê. Ông sinh ngày 2/8/1726 ở Diên
Hà, Tiên Hưng, Sơn Nam, Thái Bình.
Xuất thân trong một gia đình khoa bảng lâu đời, từ nhỏ ông đã nổi tiếng thông
minh, trí nhớ phi thường, được xem là "thần đồng". Về triết học, tư
tưởng của ông đã có nhân tố duy vật. Về chính trị, ông luôn thể hiện tinh thần
độc lập tự chủ, tin tưởng ở khả nǎng cải tạo xã hội và cải tạo thiên nhiên của
con người. Để cải tạo xã hội và thiên nhiên, ông chủ trương phải "biết
nhiều, nghe rộng mới làm nên sự nghiệp".
Lê
Quý Đôn am hiểu hầu hết các tri thức về khoa học mà người Việt Nam thế kỷ XVIII
có được. Ông hiểu rộng và viết nhiều về triết học, sử học, vǎn học, luật học,
viết cả về nông nghiệp (nhất là về cây lúa) và các ngành nghề khác. Ông đã để
lại một số tác phẩm có tính chất bách khoa như: "Vân đài loại ngữ".
Đây là bộ sách tổng hợp, hệ thống hoá tri thức về khoa học, nghệ thuật, triết
lý, địa lý, lý luận vǎn học, giáo dục học. Tác phẩm "Phủ biên tạp
lục" là bộ sách bách khoa thư địa phương. Tác phẩm "Kiến vǎn tiểu
lục" là bộ bách khoa về Việt Nam từ đất nước, lịch sử đến con người.
Ông
mất ngày 2/6/1784, thọ 58 tuổi.
- Một nhà trí thức muốn có những cải cách trong
xã hội Việt Nam.
- Một nhà chính trị quan tâm đến nhân dân, gần
gũi nhân dân, và hiểu những mong muốn của nhân dân.
Tài liệu tham khảo
1. GS. Văn Tân, "Con
người và sự nghiệp Lê Quý Đôn" in trong Tổng tập dư địa chí Việt Nam (tập 3). Nhà xuất bản Thanh
Niên, 2012.
2.
Khâm định Việt sử Thông
giám cương mục, Quốc Sử quan triều Nguyễn, Nhà xuất
bản Giáo dục- Hà Nội, 1998
3. Phan Huy Chú, Lịch triều hiến chương loại chí (tập 1 [mục Nhân vật chí] và
tập 3 [mục Văn tịch chí]). Nhà xuất bản Khoa học xã hội, 1992.
Người biên tập: Ngô Hoài Sơn
Nhận xét
Đăng nhận xét