Góp phần vào thắng lợi của
cuộc khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo, đánh đuổi giặc Minh xâm lược hồi
thế kỷ 15, bên cạnh những tài năng của các văn thần võ tướng còn có những người
dân thường thầm lặng nhưng vô cùng vĩ đại. Người phụ nữ đỡ đẻ trong câu chuyện
dưới đây là một trong số những người vĩ đại ấy
Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn
bùng nổ vào mùa xuân năm Mậu Tuất (1418), từ đó cho đến năm Qúy Mão (1423),
quân Lam Sơn chỉ hoạt động quanh quẩn ở vùng núi Thanh Hoá, bị quân Minh nhiều lần đánh bại, tình
thế vô cùng khó khăn. Vào thời điểm đó, tướng Nguyễn Chích đã hiến kế với Lê
Lợi rằng: “Nghệ An là nơi hiểm yếu, đất rộng người đông. Tôi đã từng qua lại
Nghệ An nên rất thông thuộc đường đất. Nay hãy đánh trước lấy Trà Lân, chiếm
cho được Nghệ An để làm chỗ đứng chân, rồi dựa vào nhân lực tài lực đất ấy mà
quay ra đánh Đông Quan thì có thể tính xong việc dẹp yên thiên hạ”.
Chấp thuận kế hoạch của
ông, Lê Lợi quyết định tiến vào Nghệ An và công việc quan trọng bậc nhất là
phải tiêu diệt được đồn Đa Căng (nay thuộc xã Vạn Hòa, huyện Nông Cống, Thanh
Hoá). Đây là đồn lũy trấn giữ vị trí hiểm yếu nên quân Minh bố trí lực lượng
rất mạnh do tên chủ tướng Lương Nhữ Hốt chỉ huy. Bọn giặc rất cảnh giác, chúng
không cho bất kỳ ai đến khu vực quanh đồn, canh giữ nghiêm ngặt, nội bất xuất
ngoại bất nhập. Muốn chiếm được đồn giặc này cần phải có lực lượng lớn, nếu hạ
được tổn thất sẽ không thể tính được, điều đó khiến bộ chỉ huy nghĩa quân Lam
Sơn lo lắng, phân vân.
May mắn thay, theo nghĩa
quân hoạt động trong vùng này từ trước cho biết, có một người có thể làm nội
ứng giúp chiếm đồn Đa Căng, người đó là một bà lão làm nghề đỡ đẻ, thường được
gọi là mụ Vườn. Thấy bà già yếu không có khả năng làm gì hại chúng được nên
giặc Minh cho phép bà ra vào đồn trại để lo việc hầu hạ, chăm sóc vợ con tướng
giặc khi sinh nở. Chúng đâu ngờ rằng bà cụ lại là cơ sở tình báo của nghĩa
quân, thường xuyên liên lạc cung cấp thông tin trong đồn cho quân ta.
Khi nhận được lệnh phải để
ý cách canh phòng, bố trí lực lượng phục vụ cho cuộc tấn công sắp tới, mụ Vườn
đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Biết rõ được nội tình của giặc, quân
Lam Sơn do Lê Lợi trực tiếp chỉ huy tổ chức đánh úp đồn Đa Căng ngày 20 tháng 9
năm Giáp Thìn (tức ngày 12/10/1424), giành được thắng lợi lớn. Sách Đại
Việt sử ký toàn thư viết: “Mùa thu, tháng 9, ngày 20, vua chỉ huy quân
và voi đánh úp đồn Đa Căng, phá được đồn này. Tham chính nhà Minh là Lương Nhữ
Hốt chỉ chạy thoát được thân mình, ta thu hết khí giới, đốt phá đồn giặc. Đô
chỉ huy sứ nhà Minh Nguyễn Suất Anh đem quân đến cứu viện, nhưng đồn đã mất.
Anh chưng hửng, không chỗ bấu víu, vua lại đánh bại chúng. Anh chạy vào thành
Tây Đô. Vợ con của Anh bị ta bắt được, vua đều tha cho về cả”.
Theo sách Lam Sơn
thực lục, trong trận này “ta đánh thắng, giặc thua to, chạy vào Tây Đô”,
“giặc bị chém đầu và chết đuối hơn 1.000 tên”. Chiến thắng đó đã khai thông
đường tiến vào Nghệ An, giúp quân ta liên tiếp hạ được các thành lũy, đồn trại
của giặc và chỉ trong vòng chưa đầy một năm kể từ khi thực hiện kế hoạch của
Nguyễn Chích, quân Lam Sơn làm chủ cả vùng rộng lớn từ Thanh Hóa vào Thuận Hoá,
cho thấy hiệu quả của việc thay đổi chiến thuật này rất lớn.
Chuyện kể rằng sau trận hạ
đồn Đa Căng, Lê Lợi ban thưởng lớn cho nghĩa quân, công đầu thuộc về mụ Vườn.
Ông còn cho đổi tên Đa Căng có nghĩa là khoe nhiều như bọn giặc từng tự đắc về
lực lượng của chúng, đặt lại thành tên gọi Bất Căng nghĩa là không sợ, cũng có
nghĩa là không khoe được.
Ngày nay tại làng Bất Căng
còn một số dấu tích liên quan như cồn Bà Già là nơi chôn cất mụ Vườn sau khi bà
mất, nền đồn lính của quân ta gọi là Phong Bái, đường quân ta đi gọi là Vân Lộ
đều mang ý nghĩa phong vân đắc lộ, đường mây gặp gió, thênh thang tiến bước đi
đến chiến thắng của nghĩa quân Lam Sơn.
Tác giả:
Lê Hùng Phong (cuộc thi Tự hào sử Việt)
Ban biên
tập chỉnh lý
Nhận xét
Đăng nhận xét