Nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa và Thế giới (1945-1949) - The Democratic Republic of Vietnam and the world, 1945 - 1949 - phần 3

Ảnh minh họa. Nguồn: riotgames.com

Trong cuộc gặp với Bakhitov, Lê Hy cũng nói về mục đích chính của chuyến đi. Ông đang trên đường đến Prague để mở một cơ quan thông tin Việt Nam. Mục đích của cơ quan này sẽ là tăng cường quan hệ và cải thiện mối quan hệ với các quốc gia tiến bộ và dân chủ. Lê Hy sẽ chịu trách nhiệm về cơ quan này, và các nhân viên sẽ bao gồm ba người - trong đó có Alexander Brotherton của Cộng sản Úc. Lê Hy cũng báo cáo rằng ông đã buộc phải chờ đợi ở Moscow để được hướng dẫn thêm từ chính phủ của mình. Mục đích của chuyến thăm Moscow là một trong những điều khác, để có thể trình bày một cuộc điều tra không chính thức thay mặt cho Đảng Cộng sản ở Việt Nam, cho dù chính phủ Liên Xô và Đảng có thể giúp Việt Nam bằng vũ khí, đạn dược và các loại thiết bị khác hoặc một khoản vay. Nếu trong trường hợp có câu trả lời tích cực cho cuộc điều tra, Lê Hy tự hỏi liệu Liên Xô có thể cử một phái đoàn toàn quyền sang Việt Nam để đàm phán đúng đắn hay không.

Lê Hy cũng có một yêu cầu khác. Ông tự hỏi rằng liệu chính phủ Liên Xô có cho phép một số sinh viên Việt Nam đến Liên Xô để học tập hay không. Ông nhấn mạnh sự tôn trọng của người dân Việt Nam đối với Liên bang Xô Viết và nhấn mạnh thực tế là Hồ Chí Minh đã sống chín năm ở Liên Xô. Ông cũng nói thêm rằng chính phủ Việt Nam đã tính toán rằng vào thời điểm này sẽ là bất tiện khi VN đề nghị một yêu cầu hỗ trợ chính thức từ Liên Xô. Bởi vì điều này, ông đã phải trình bày yêu cầu này thay mặt cho các Đảng Cộng sản ở Việt Nam và hỏi liệu Liên Xô có thể cung cấp bất kỳ loại trợ giúp nào cho Việt Nam dưới bất kỳ hình thức nào thuận tiện cho Liên Xô hay không. Nếu nó chứng minh là không có được sự hỗ trợ nào như vậy từ chính phủ Xô viết, thì ông sẽ làm điều đó thông qua Đảng Cộng sản Liên Xô. Bakhitov không đưa ra bất kỳ lời hứa nào, nhưng đã trả lời rằng một số hành động sẽ được thực hiện để giải quyết vấn đề này.

Dường như Liên Xô đã thấy rằng tổ chức đại diện Việt Nam ở Thái Lan hơi nhầm lẫn. Vai trò của Lê Hy là ví dụ nổi bật nhất. Ông tuyên bố rằng mình là đại diện chính thức của VNDCCH, và các phương pháp tiếp cận của ông đối với Liên Xô để hỗ trợ, dường như là mối quan tâm đến chính phủ Việt Nam. Điều đó cũng thu hút sự chú ý của Liên Xô đến Bangkok. Sergei Nemtchin đối mặt với Nguyễn Đức Quý để bàn về vấn đề Lê Hy và cho rằng Lê Hy nên có nhiệm vụ hạn chế - tổ chức tuyên truyền về Việt Nam ở châu Âu và ông không phải là đại diện chính thức của chính phủ Việt Nam. Sự nhầm lẫn xung quanh vai trò của Lê Hy có thể là một phần lý do tại sao phái viên Liên Xô Nemtchin cho rằng đặc trưng hành vi của các nhà ngoại giao Việt Nam ở Bangkok như là vô tổ chức và nghiệp dư.

Cuộc họp tháng 8 với Lê Hy được theo dõi vào cuối tháng 9 năm 1948 khi phái viên Liên Xô ở Thái Lan, Sergei Sergeevitch Nemtschin, gặp gỡ người đứng đầu phái đoàn Việt Nam ở Đông Nam Á, Nguyễn Đức Quý - đại diện chính cho VNDCCH. Năm 1948, quân đội Liên Xô ở Bangkok là đại diện duy nhất của Liên Xô ở Đông Nam Á. Vào thời điểm đó Thái Lan và, từ năm 1948, Miến Điện là những nước độc lập duy nhất trong khu vực, và do đó chỉ có khả năng để thiết lập đại diện. Thái Lan đã cho phép Moscow thiết lập chế độ này để đổi lấy việc bỏ phiếu của Liên Xô tại Liên hợp quốc về giá thầu mà Thái Lan tham gia. Thái Lan được chấp nhận là thành viên của Liên Hợp Quốc, và Moscow đã thành lập cơ quan ngoại giao chính thức đầu tiên ở Đông Nam Á vào tháng 3 - 4 năm 1948.

Mục đích của chuyến thăm của ông Nguyễn Đức Quý với phái viên Liên Xô là thiết lập liên lạc với đại diện của Đảng Cộng sản Liên Xô tại Thái Lan. Ông cho rằng đại sứ Nemtchin, cũng là đại diện của Đảng Cộng sản Liên Xô. Tuy nhiên, Nemtchin giải thích rằng đó không phải là trong trường hợp này và rằng ông chỉ đại diện cho nhà nước Liên Xô thôi. Trong khi nói chuyện với Nemtchin, Nguyễn Đức Quý cũng nói đến cuộc họp tháng 9 năm 1947 đã diễn ra ở Thụy Sĩ giữa Phạm Ngọc Thạch và Anatolii Kylashenkov. Việc thiếu tham khảo đến nhiệm vụ của Lê Hy trong bối cảnh này tiếp tục khẳng định tình trạng không chính thức của ông và nhấn mạnh vào sự ngờ vực của Nguyễn Đức Quý về Lê Hy. Từ hồ sơ lưu trữ lại về cuộc họp này, chúng ta  đã thấy Phạm Ngọc Thạch đã trình bày những yêu cầu từ chính phủ Việt Nam để được Liên Xô hỗ trợ như thế nào. Ngoài ra, theo Nguyễn Đức Quý, Phạm Ngọc Thạch cũng đã sử dụng cơ hội này để đưa ra một yêu cầu trực tiếp từ Hồ Chí Minh cho chính phủ Liên Xô, và sau này đã cho ra một ý kiến rằng Liên Hợp Quốc can thiệp vào chiến tranh Pháp-Việt.

Người dịch: Lê Nam

Hiệu đính: Trường Minh